De Weissensee in Oostenrijk was eind januari het decor van de Alternatieve Elfstedentocht. Ruim vierduizend Nederlandse schaatsers reisden af naar Oostenrijk om zich te wagen aan de 200-kilometerlange tocht. Onder hen bevonden zich ook veel jongeren. Terwijl natuurijs in Nederland steeds meer tot het verleden behoort en jongeren de echte Elfstedentocht enkel kennen van verhalen, blijft ook onder hen de schaatssport leven. Wat is de aantrekkingskracht van deze oer-Hollandse sport op de Nederlandse jeugd? 

Natuurijs is in Nederland een steeds zeldzamer fenomeen en de kans om een Elfstedentocht te kunnen schaatsen wordt steeds kleiner. Om schaatsers toch de mogelijkheid te geven een tocht te schaatsen organiseerde Aart Koopmans in 1989 de eerste Alternatieve Elfstedentocht. Net als de echte tocht is ook deze 200 kilometer lang. Hij wordt verreden op een parcours van 12 kilometer op een bergmeer in Oostenrijk. 

Nostalgie

Eén van de schaatsers die is afgereisd naar Oostenrijk is Jet Fransen (19). Haar eerste schaatservaring deed ze op samen met haar buurmeisje op een kunstijsbaan. Hoewel ze bijna elke winter wel op opgespoten ijsbanen schaatst, kent ze de echte tochten op natuurijs alleen van oude tv-beelden: “Ik kijk best veel oude samenvattingen van tochten terug. Het commentaar en de nostalgie vind ik mooi.” Ondanks het gebrek aan natuurijs is ze blijven schaatsen en ging ze dit jaar als professioneel marathonschaatster naar de Weissensee.

Hier stonden vier wedstrijden voor haar op het programma: drie gewone marathonkoersen en als afsluiting de Alternatieve Elfstedentocht. Het was een welkome afwisseling op de wedstrijden in Nederland: “Het is hier veel mooier dan op een ijsbaan. De koersen zijn langer en de omgeving is heel mooi.” De eerste drie wedstrijden rijdt Jet in de top vijf. Dit beloofde veel goeds voor de Alternatieve Elfstedentocht, die het slotstuk moest vormen van elf dagen schaatsplezier. 

Op goed geluk

Voor het zover was, reden eerst amateurschaatsers de toertocht. Ook deze is 200 kilometer lang, maar dan zonder wedstrijdelement. Jop Kras (22) besloot spontaan deel te nemen aan de tocht. Als wielrenner beschikt hij over een goede conditie, maar met schaatsen heeft hij weinig ervaring. “Ik heb in de weken voor de tocht drie keer op de ijsbaan in het dorp geoefend,” vertelt hij lachend. Waarom hij ondanks het gebrek aan ervaring toch meedoet? “Het is een mooie uitdaging en de sfeer is gewoon heel leuk.” 

Die goede sfeer was vooral te vinden in ‘de tent’ zoals alle rijders de witte tent naast de ijsbaan noemen. Terwijl Jet haar eerste wedstrijden reed, viel daar namelijk van alles te beleven: “Het was elke dag feest in de tent. Er was bier, gezelligheid en muziek,” blikt Jop terug. Goede voeding en voldoende nachtrust vormden niet de voorbereiding voor de toertocht, maar Bingo met Jannes en een paar biertjes moesten de succesformule zijn.

Een mentale strijd

Toen Jop op maandagochtend 07:00 aan de start stond van de Alternatieve Elfstedentocht bleek het toch minder leuk dan gedacht: “Het was een barre tocht, echt een mentale strijd.” Het ijs was in slechte staat en de eerste kilometers schaatste Jop alleen. Na 60 kilometer kwam hij Joris tegen. Een volslagen vreemde, maar vanaf dat moment waren ze lotgenoten en samen waren ze vastbesloten de tocht te voltooien.

Naarmate de tijd vorderde werd het ijs steeds slechter en kreeg Jop steeds meer pijn aan zijn lichaam. Veel rijders staakten de strijd en zochten de gezelligheid in de tent maar weer op. Jop en Joris schaatsten wel verder en na tien uur op het ijs reden ze samen over de finishlijn. “Broederschap is echt alles om de tocht te halen, dat is echt belangrijk. Dat je iemand tegenkomt met wie je samen kan schaatsen en je elkaar erdoorheen kan slepen.”

De prestatie werd diezelfde avond nog gevierd op het blarenbal: een feest in de tent waar alle deelnemers, supporters en schaatsliefhebbers de tocht afsluiten. Jop en de andere 44 rijders die de volledige tocht hebben uitgeschaatst droegen trots hun Elfstedenkruisje en werden van alle kanten gefeliciteerd. “Het respect dat iedereen naar elkaar toe had, was mooi om te zien,” vertelt Jop.

Geen garantie

Terwijl Jop nog aan het herstellen was van zijn prestatie zou Jet de wedstrijdvorm van de tocht schaatsen. Maar net als de echte Elfstedentocht kan ook de Alternatieve Elfstedentocht niet altijd doorgaan. Vanwege slechte weersvoorspellingen werd een dag van tevoren besloten om de wedstrijd af te lassen. Een grote teleurstelling: “Dat was heel erg balen, zo slecht was het ijs ook niet.”

De Tocht der Tochten blijft een film uit het verleden

Op een enkel uitstapje naar Zweden na zal Jet de rest van het seizoen op overdekte kunstijsbanen doorbrengen. Hoewel ze ergens nog droomt van een echte Elfstedentocht, heeft ze zich er al bij neer gelegd dat dit de rest van haar carrière niet zal veranderen: “Ik hoop natuurlijk dat de Elfstedentocht komt, maar ik denk het eigenlijk niet. Ik denk niet dat er ooit een tocht gaat komen waar echt alles dicht ligt.” Voor nu blijft de Tocht der Tochten in ieder geval een film uit het verleden, die ze eindeloos kan terugkijken.

Eindredactie door Madelief Wapenaar

Dit artikel werd geschreven door

Bekijk profiel

Esther Broenink

Esther Broenink (2000, zij/haar) is na het afronden van haar studie psychologie, gestart met de master journalistiek in Groningen. Als redacteur sport en gezondheid combineert ze haar passie voor sport met haar interesse in de journalistiek. Ze schrijft graag stukken die verder gaan dan de uitslag van de wedstrijd en zoekt naar de verhalen achter het scorebord.

>