Jane Goodall vertrok als jonge vrouw alleen naar Afrika en deed daar baanbrekend onderzoek naar het gedrag van chimpansees. Ze overleed begin oktober op 91-jarige leeftijd. Doordat haar werk is gefilmd, konden veel jonge meisjes haar als onderzoeker aan het werk zien. Hoe kijken Nederlandse vrouwen naar Jane Goodall? Drie vrouwen van verschillende generaties vertellen hoe Goodall een voorbeeld voor hen werd en over de impact die Goodall heeft achtergelaten als vrouwelijke wetenschapper.

Goodall als voorbeeld

Maaike de Schepper (35) zat in groep drie toen ze wist dat ze dierenarts wilde worden in Afrika. Inmiddels is het bijna tien jaar geleden dat ze naar Namibië verhuisde en daar dierenarts werd. Ze trad daarmee in de voetsporen van Goodall. “Toen ik daarheen vertrok, kende ik niemand, en nu wil ik niet meer terug. Net als Jane had ik een doel voor ogen en ging ik ervoor.” Maartje Koppies (24) voelt zich net als Maaike geïnspireerd door Goodall. Ze is net begonnen met haar master Wildlife Conservation and Animal Ecology. “Ik wil net als Jane dieren een stem geven en helpen bij conservatie.” De wereld van conservatie en dierengedrag is competitief: er zijn veel mensen die daar onderzoek naar willen doen. “Maar ik heb wel het gevoel dat ik kan bereiken wat ik wil, Goodall is daarin echt een voorbeeld,” vertelt Maartje.

‘Ik wil net als Jane dieren een stem geven’ 

Ook in biologielessen op de middelbare school is Goodall een voorbeeld. “Je kunt niet om Goodall heen,” vertelt Saskia van der Jagt (46). Ze is biologieleraar op het gymnasium en vertelt dat Goodall bij gedragsbiologie altijd ter sprake komt. Toen Saskia zelf op de middelbare school zat, ging het ook over haar onderzoek van Goodall. In de biologieles keek Saskia haar documentaires. “Ik vond het fascinerend om te zien dat ze haar hele leven wijdde aan onderzoek.”

Vasthouden aan je droom

Goodall volgde haar dromen en ging op 26-jarige leeftijd als ongetrouwde vrouw naar Afrika. Daarmee was ze haar tijd vooruit, vinden de vrouwen. Volgens Maartje heeft Goodall als vrouw voor representatie in de wetenschap heeft gezorgd. “Ik zou net als Jane te maken kunnen krijgen met mensen die niet geloven dat vrouwen onderzoek kunnen doen. Het is makkelijker om herkenning te vinden in iemand waar je op lijkt. Je kunt dezelfde moeilijkheden tegenkomen.” Maaike kan zich ook voorstellen dat het voor Goodall lastig is geweest. “In het begin werden haar kwaliteiten in twijfel getrokken omdat ze een vrouw is.” De onderzoekswereld werd toen voornamelijk door mannen gedomineerd. Wetenschappers hadden kritiek op Goodalls aanpak: ze vonden dat ze apen vermenselijkte. Goodall ontdekte dat chimpansees en mensen op dezelfde manier communiceren, omdat ze bijvoorbeeld knuffelen in een vriendschap. Deze resultaten gaven een nieuwe kijk op het gedrag van chimpansees en daarmee ook op dat van mensen.

‘Ik heb altijd het idee gehad dat ik mezelf moest bewijzen’

Om door te zetten wanneer iedereen aan je twijfelt, moet je vasthoudend zijn, vindt Saskia. “Jane begon ergens aan en stopte niet voor het klaar was. Ze werkte niet alleen binnen kantooruren, daar houd ik wel van.” Maaike bewondert het volhouden van Goodall ook. “Met hele kleine stapjes probeerde ze de wereld een beetje beter te maken.” Maaike heeft boeren gehad die haar bekwaamheid als dierenarts in twijfel trokken omdat ze een vrouw is. “In Namibië wordt vaak nog gedacht dat een vrouw niet moet werken. Ik ben een vrouw, maar ik ben ook dierenarts. Ik heb altijd het idee gehad dat ik moest bewijzen dat ik weet wat ik doe. Dat is frustrerend.” Maaike neemt daarin een voorbeeld aan de vasthoudendheid van Goodall: “Houd vol en bijt je vast, net als Jane.”

Vooruitkijken

Saskia vertelt dat haar leerlingen dezelfde video’s van Goodall kijken als zij vroeger zelf op school zag. “Het zijn zulke mooie beelden en die laten haar onderzoek duidelijk zien. Dat spreekt je als puber meer aan dan schriftelijke beschrijvingen van onderzoeken.” Toen Goodall was overleden kwam ze ook ter sprake in de les. “Iemand zoals zij kan nog jarenlang als inspiratie dienen”, vindt Saskia. “Ze liet zien dat je verschil kan maken en elke dag impact kan hebben. Zelf probeer ik nu impact te maken als lid van Future For Nature Academy. Daarmee organiseren we met jonge mensen evenementen over natuur en conservatie. Zo creëren we samen een toekomst voor de natuur”, vertelt Maartje.

Het werk van Maaike wordt net als dat van Jane Goodall vastgelegd. In de serie Dierendokter in het Wild zie je Maaike aan het werk als dierenarts. Sinds begin oktober is elke zaterdag op Zapp een nieuwe aflevering van seizoen twee te zien. Van haar publieke rol was Maaike zich eerst niet bewust. “Tot ik naar mijn oude basisschool ging. Daar zag ik kinderen met grote ogen naar mij kijken.” Op de vraag of ze ook een voorbeeld wil zijn voor kinderen, antwoordt ze: “Ik hoop dat ik één of twee meisjes kan stimuleren om te doen waar je van droomt, en dat er plek is voor meisjes in de wetenschap. Zolang je maar volhoudt, net als Goodall.”

Eindredactie door Suzanne van Spijker

Dit artikel werd geschreven door

Bekijk profiel

Zippora Gillissen

Zippora Gillissen (2002, zij/haar) is alumna Biologie aan de Universiteit Utrecht en student aan de PABO, en heeft naast een fascinatie voor de natuur ook een passie voor het delen van kennis. Als redacteur Wetenschap probeert ze complexe wetenschappelijke vraagstukken duidelijk uit te leggen en wetenschappelijke kennis toegankelijker te maken voor de maatschappij.

>