Afgelopen juli trok de PVV onder leiding van partijleider Geert Wilders zich terug uit kabinet-Schoof, omdat de andere coalitiepartijen niet instemden met zijn strenge asielbeleid. Het gevallen kabinet was een domper voor veel PVV-stemmers. Daarnaast kwam van het stokpaardje van Wilders’ campagne, een strenger asielbeleid, niets terecht. Toch blijken dat geen grote belemmeringen te vormen voor Wilders bij de aankomende verkiezingen, want op 28 oktober op peilingwijzer.nl staat de PVV wederom bovenaan de peilingen. Wel met zo’n 10 zetels minder dan bij de verkiezingen van 2023. Waarom voelen kiezers zich ondanks al deze teleurstellingen nog steeds aangetrokken tot Wilders en zijn partij?

Wij versus zij

Uit een onderzoek van onderzoeksbureau Ipsos I&O blijkt dat twee derde van de PVV-stemmers voor Wilders kiest vanwege zijn standpunten en vooral vanwege immigratie en asiel. Onderwerpen zoals gezondheidszorg en armoede hebben geen invloed op dit stemgedrag. Wilders doet bij deze standpunten aan ‘wij-zij-denken’. De Nederlanders versus de immigranten. Politicoloog Matthijs Rooduijn legde aan Trouw uit dat de partij zo een kloof vormt tussen het volk en de elite, daarom is de PVV een populistische partij.

‘Ik ben niet extreemrechts, maar ook niet extreemlinks. Dus het zit er een beetje tussen in’

Eén van Wilders’ standpunten waar de ‘wij versus zij’-mentaliteit sterk naar voren komt, is zijn ‘Nederland eerst’-standpunt. Dat standpunt zorgde ervoor dat een deel van de kiezers in 2023 op de PVV stemde. Zo ook Daniëlle Jissink. Daarnaast trok het strenge asielbeleid waarvoor de partij pleitte haar over de streep. Ze vond beide standpunten sterk, maar wel met bepaalde mate. Ze zegt over haar politieke opvattingen: “Ik ben niet extreemrechts, maar ook niet extreemlinks. Dus het zit er een beetje tussen in.”

Uiteindelijk besloot ze toch om de PVV haar stem te geven, want ze was wel toe aan verandering en hopelijk zou de PVV dat kunnen realiseren. Jissink was niet de enige met deze gedachtegang, want uit een onderzoek van Nationaal Kiezersonderzoek in 2023 bleek dat de hoop voor verandering voor veel PVV-stemmers, nieuwe stemmers en trouwe PVV’ers, een reden om op de partij stemmen.

PVV stelde teleur

Samen met ruim 2,4 miljoen andere Nederlanders stemde Jissink in 2023 op de PVV, waardoor het de grootste partij werd. Voor Jissink verhoogde dat de lat voor de partij. De PVV wist niet te voldoen aan haar verwachtingen. “Ik had wel verwacht, omdat hij (Geert Wilders, red.) de grootste partij was, dat hij meer zou bereiken.” De eerste teleurstelling was al bij de coalitievorming, vertelt ze: “Ik vond het heel jammer dat hij heel veel stemmen heeft gehad en geen premier is geworden.”

Wilders is niet de enige die Jissink tegenviel: “Ik vond eigenlijk alle partijen die nu in de regering zaten, heel erg alleen met elkaar bezig en niet met het land,” aldus Jissink. Daarom is ze van plan deze verkiezingen haar hoop op een andere partij te vestigen.

Deze verkiezingen zit Jesse Bakker (25) in dezelfde positie als Jissink. Bakker vertelt namelijk dat hij het lang niet altijd eens is met al Wilders’ standpunten, maar dat hij zich in sommige wel kan vinden. Zo vindt hij dat de Nederlandse grenzen dicht moeten, maar de overheid moet wel mensen op oorlogsplekken hulp bieden. Want volgens hem is het een stukje menselijkheid om mensen die echt in nood zijn te helpen.

Wilders lost problemen op?

Wilders kan zwevende kiezers, zoals Bakker, overhalen om op hem te stemmen door deel te nemen aan debatten en aan te schuiven bij praatprogramma’s. Bij deze televisieprogramma’s komt het populisme van Wilders en de PVV naar voren. Zo doet hij bij Vandaag Inside de volgende uitspraak over AZC’s en vluchtelingen: “Het zit ons (Nederland, red.) tot hier.” In dit geval is het Nederlandse volk de ‘wij’ en de vluchtelingen zijn de ‘zij’. Hiermee laat hij zien dat de PVV naar de kritiek van het ‘Nederlandse volk’ luistert en spreekt hen ook aan.

Eén van de kiezers die het vertrouwen heeft dat Wilders met de PVV haar beste gok is om de woon- en leefbaarheid te verbeteren, is een trouwe aanhanger van de PVV. Ze blijft liever anoniem vanwege haar baan, maar wilt wel delen dat haar werk in de zorg er mede voor heeft gezorgd dat ze op de PVV stemt. Over die tijd vertelt ze: “Ik heb toen gezien hoe ouderen soms worden gediscrimineerd op de woningmarkt. Dat zorgt ervoor dat je anders gaat denken.” Sindsdien heeft ze de stemwijzer niet meer nodig: “Ik stem al jaren op de PVV en dat gaat niet veranderen. Nooit niet.”

‘Gewone Nederlander’

Zelf probeert ze sinds haar echtscheiding aan een sociale huurwoning te komen. “Ik denk dat ik wel jarenlang twee keer per week bij de woningstichting ben geweest om te bedelen voor een huis of een flatje, al is het maar iets met een dak. Maar ja, dat hadden ze niet want onze statushouders gaan voor.”

Ze merkt dat steeds moeilijker wordt voor de burger om haar heen om rond te komen, zoals jongeren, ouderen met een klein pensioen en AOW’ers. Zij denkt dat de PVV geschiktste partij is om de levensomstandigheden van de ‘gewone Nederlander’ te verbeteren. Daarom zegt ze over haar stem op de PVV: “Dus ja, ik ga de aankomende verkiezingen wel opkomen voor de Nederlandse staatsburger. Degene die het wat minder hebben en onder de armoedegrens zitten.”

Wilders heeft met de PVV een populistische aanpak waarbij hij zichzelf presenteert als ‘stem van het Nederlandse volk’. Hij speelt in op de emoties van mensen in plaats van logisch beredeneren. Alsnog weet Wilders doormiddel van de wij-zij-denken en standpunten die Nederland eerst zetten de PVV deze verkiezingen bovenaan de peilingen plaatsen.

Eindredactie door Tijmen Koppelaar

Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.