“Ik kan het iedereen aanraden om rechten te studeren,” zegt Bouwman, terwijl ze een slok neemt van haar gemberthee. Tijdens haar studie aan de Universiteit Utrecht leerde ze debatteren, discussiëren en onderzoeken: vaardigheden die haar later hielpen als advocaat bij Pels Rijcken, en later als journalist. Ze hield zich daar bezig met milieurecht, maar de hiërarchische advocatenwereld beviel haar niet. Volgens haar is er in de advocatuur weinig plek voor interne kritiek: “Je werkt voor een partner en die is de baas. Bij een Engelstalig advies moest ik een keer alle woorden met ‘labor’ vervangen, omdat het hem te veel aan een bevalling deed denken. Ik dacht echt: waar zijn we mee bezig?”

Haar vader, journalist bij het Nederlands Dagblad, moedigde haar aan de overstap naar de journalistiek te maken. Ze begon als eindredacteur bij Red Pers, waar ze de dynamiek van een redactie ontdekte en leerde werken met deadlines. Na zes sollicitaties voor traineeships, werd ze aangenomen bij Binnenlands Bestuur, een platform voor ambtenaren en bestuurders. Daar kreeg zij de vrijheid om zelf onderwerpen aan te dragen: “Als je een scherpe invalshoek hebt en enthousiast bent, werkt dat aanstekelijk. Je moet mensen het gevoel geven: dit verhaal moet ik lezen.”

Enquête over bezwaarprocedures

Op een conferentie in Gent sprak ze Aaldert van Soest, chef onderzoeksjournalistiek bij het Nederlands Dagblad. Kort daarna kreeg ze een mail: Alexander Dommerholt, een collega bij het Nederlands Dagblad, was op zoek naar een woning en vroeg zich af hoeveel nieuwbouwprojecten eigenlijk stilvallen door bezwaarprocedures. Bouwman, met haar netwerk bij de lokale overheid, ging aan de slag.  Samen met Dommerholt en Van Soest ontwikkelde ze een enquête. Deze stuurden zij uit naar alle Nederlandse gemeenten, en van negentig ontvingen zij een reactie. Zo maakten ze inzichtelijk hoe vaak bouwprojecten vertragen en wat de oorzaken hiervan zijn. Het werken met een enquête was spannend, vertelt ze: “Je gooit een netje uit, maar je weet niet wat je gaat opvissen.”

Bouwman sprak met adviesbureaus over de rol van omwonenden bij bouwprojecten en merkte op dat gemeenten bewoners vaak pas betrekken als de plannen al vaststaan, terwijl vroegtijdige concessies veel weerstand kunnen voorkomen. “Als je mensen serieus neemt, kun je veel zorgen wegnemen. Omwonenden voelen zich nu vaak niet gehoord, terwijl gemeenten log en weinig flexibel opereren.”

David en Goliath

De winst van de Tegel, de meest prestigieuze journalistieke prijs van Nederland, kwam voor Bouwman en haar collega’s als een verrassing. “We voelden ons een beetje als David tegenover Goliath, wij zijn geen RTL Nieuws of Telegraaf,” zegt ze over hun bekroonde onderzoek in de categorie Nieuws. De Tegel voelt voor Bouwman als een bekroning. Toch zegt ze lachend: “Ik dacht ook: heb ik nu op m’n 28e al gepiekt? Hoe ga ik dit ooit overtreffen?” Ze nuanceert die gedachte snel. “Ik lees vaak prachtige stukken die net geen prijs winnen. Impact zit niet alleen in prijzen. Als het raakt en als het blijft hangen, dan is het goed.”

De jury prees het werk en benadrukte het belang van lokaal nieuws in nationale media. Voor Bouwman is die erkenning waardevol: “Ik geloof sterk in de kracht van lokaal nieuws. Het staat dichtbij mensen, is herkenbaar en raakt aan gedeelde zorgen.” Volgens Bouwman hoeft impact niet altijd te zitten in het onthullen van grote misstanden: “Je kunt ook maatschappelijke impact maken door onderwerpen te onderzoeken die het dagelijks leven van mensen beïnvloeden.” Daarom pleit ze voor meer diversiteit op redacties: “Met verschillende achtergronden, leeftijden en ervaringen voorkom je dat verhalen over het hoofd worden gezien.”

Verdieping, geen clickbait

Bouwman benadrukt daarbij dat voor verdieping tijd nodig is. “Voor ons onderzoek hadden we vier maanden nodig. Zulke ruimte krijg je lang niet overal, maar is wél essentieel.” Ze is kritisch op de snelheidscultuur van digitale media: “Goede verhalen kosten tijd, ook om te lezen.” Ook clickbait mag volgens haar niet de koers bepalen. “Moord, seks en drugs scoren altijd goed, maar dat is niet het soort verhalen dat ik wil maken.”Wat Bouwman het meest interesseert is het snijvlak van politiek, recht en samenleving. “De verhouding tussen burger en overheid intrigeert me. Of het nou gaat om ondermijning of gaswinning in Groningen.”

Inmiddels werkt ze bij EW, voormalig Elsevier Weekblad, met een brede portefeuille onder de noemer ‘Onze Overheid’. “Onlangs interviewde ik vier mensen die ieder op hun eigen manier procederen tegen de overheid. Het was opvallend hoeveel herkenning er was, ondanks hun verschillende dossiers. Die gesprekken leveren nieuwe inzichten op, en het is fijn dat daar bij EW ruimte voor is.”

Het speelveld van de journalist

Bouwman vindt het belangrijk om juridische complexiteit toegankelijk te maken. “Als journalist kun je helpen om te laten zien waarom iets gebeurt, of waarom iets niet mág gebeuren.” Toch ziet ze ook hoe polariserend sommige onderwerpen zijn. Toen ze schreef over waarom Extinction Rebellion als organisatie niet zomaar verboden kan worden, kreeg ze boze mails dat ze een criminele organisatie zou steunen. “Dat hoort erbij,” zegt ze, “maar het kan soms ontmoedigend zijn. Mensen die het mooi vinden hoor je niet, boosheid is vaak luider, al is die niet altijd representatief.”

Op de vraag of ze zelf ooit een bestuurlijke rol ambieert, antwoordt ze resoluut nee. “De politiek is zo verhard, alles is hard tegen hard. De journalistiek geeft me de ruimte om invloed uit te oefenen, zonder onderdeel te worden van het spel.” Haar voorkeur gaat daarbij uit naar de schrijvende journalistiek: “Soms zie ik documentaires en denk ik: wauw, dat zou ik ook wel willen maken. Maar schrijven ligt mij het meest.”

Voor de nieuwe generatie journalisten heeft ze maar één boodschap: “Wees niet bang om je mond open te trekken. Er zitten genoeg ego’s in de journalistiek, laat je daar niet door overrompelen. Je staat midden in de maatschappij en komt daardoor misschien op ideeën waar andere mensen in de redactie niet op komen. Ga liever tien keer op je bek, dan dat je dat ene goede idee niet pitcht.”

Eindredactie door Yke Uijtewaal

Dit artikel werd geschreven door

Bekijk profiel

Eva Baart

Eva Baart (zij/haar, 1997) heeft de studies Culturele Antropologie en Journalistiek afgerond en schrijft voor Red Pers over 'Mens en Maatschappij'. Met enige ervaring in redactiewerk en het doen van live interviews, hoopt zij nu middels dit platform ook haar schrijven te ontwikkelen. In haar vrije tijd houdt ze van lezen, reizen en zingt ze in een band.

>