Veel meisjes beginnen in hun tienerjaren met het slikken van de combinatiepil, om verschillende redenen. Niet alleen bij seksuele activiteit, maar ook bij bijvoorbeeld (zware) menstruatieklachten of acne wordt deze vorm van anticonceptie voorgeschreven. Van alle vrouwen die bij de huisarts komen voor anticonceptie loopt ongeveer 81 procent naar buiten met een recept voor de pil. De rest krijgt andere methodes voorgeschreven. Red Pers schreef recent over een afname in pilgebruik en andere vormen van hormonale anticonceptie.

Hoewel de huisarts de eerste plek is waar je informatie zou moeten verkrijgen, blijkt uit onderzoek onder vrouwen tussen de 16 en 25 jaar dat zij daar minder informatie krijgen over de bijwerkingen van anticonceptie dan ze zouden willen. Bo (28), één van de voor dit stuk geïnterviewde vrouwen, zegt hierover: “Er is mij nooit verteld dat je natuurlijke cyclus lastig op gang kan komen na het stoppen met de pil, dat had ik graag willen weten.” Robin (26) voegt hier aan toe: “Je krijgt toch angst dat je lichaam dat na 10 jaar misschien niet snel oppakt, ook als je bijvoorbeeld een kind wil krijgen.”

Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat jonge vrouwen zich vaak niet voldoende op hun gemak voelen bij de huisarts om concrete vragen te stellen. Zo geeft een andere geïnterviewde, Heleen (24), aan: “Ik kan mij herinneren dat mijn huisarts mij weinig vertelde en vrijwel gelijk doorverwees naar thuisarts. Ik vond het jammer, achteraf denk ik dat ik wat langer had willen praten. Wellicht had ik mij ook wat meer op mijn gemak gevoeld met een vrouwelijke huisarts, omdat zij dichter bij mijn belevingswereld staat.” Sommige geïnterviewde vrouwen geven aan dat ze in de jaren dat ze de pil slikten graag een tussentijdse beoordeling hadden willen krijgen van de arts, om te kijken of het voorbehoedsmiddel nog bij hen past en of er mogelijk andere opties zijn. 

In verbinding met je lichaam

Gynaecologen spreken van hormonenfobie: de groeiende weerzin van jonge vrouwen tegen hormonale anticonceptie. Uit onderzoek van Rutgers blijkt dat 32 procent van de vrouwen die geen hormonale anticonceptie gebruikt hiervoor kiest omdat ze geen hormonen willen gebruiken. 18 procent heeft last van bijwerkingen. De vrouwen die geïnterviewd zijn door Red Pers temperaturen zichzelf dagelijks en houden dit bij via een app of noteren zelf gegevens over hun cyclus. Allen geven zij aan dat zij door te stoppen met hormonale anticonceptie meer in contact staan met hun lichaam en hun natuurlijke cyclus weer aanvoelen. Zo stelt Maud (25): “Ik voel me echt veel meer verbonden met mijn vrouwelijkheid. Ik voel mijn cyclus, wanneer ik mijn eisprong heb en wanneer ik ongesteld ga worden. Ik kan precies zien wat het doet met mijn haar of mijn huid, dingen die bij mijn lichaam horen.”  

De vrouwen zijn ook benieuwd naar het meer voelen van emoties na het stoppen van de pil. Uit recent onderzoek blijkt dat pilgebruikers een tot 130% verhoogd risico op depressieve klachten kunnen hebben, vooral tijdens de eerste 2 jaar van gebruik. 10 procent van de pilgebruikers blijkt daadwerkelijk last te hebben van depressie of angst. Hoewel de geïnterviewde vrouwen deze klachten niet ervaren, waren zij hier wel nieuwsgierig naar omdat ze vaak al jaren de pil slikken. Bo: “Je gaat aan de pil op een leeftijd dat je jezelf eigenlijk niet kent. Wat als ik mij nog blijer of energieker kan voelen?”

‘Ik weet dat mensen het niet verstandig vinden’

En een spiraaltje dan?

De spiraal wordt vaak gekozen als een alternatief. Hierbij kun je kiezen voor een hormoonspiraal of een koperspiraal. Beide spiraaltjes kunnen vijf tot tien jaar blijven zitten. Hoewel een spiraaltje een oplossing kan zijn voor vrouwen die geen of weinig extra hormonen in hun lichaam willen, zit hier ook angst en twijfel. Zo zegt Susanne (27): “Ik hoor vaak verhalen van vrouwen waarbij het zetten van de spiraal extreem pijnlijk is. Dat ze bijna niet meer naar huis kunnen lopen of fietsen. Daarnaast heb ik van vriendinnen gehoord dat je de spiraal voelt zitten tijdens de seks, ook niet fijn lijkt me.” Belangenorganisatie Ava lanceerde afgelopen september de crowdfundingsactie ‘Maak van pijn een punt’. Hiermee werd geld opgehaald voor onderzoek naar de pijn die vrouwen ervaren tijdens het zetten van de spiraal. Bo vertelt: “Ik heb de spiraal geprobeerd. Het lukte de huisarts alleen niet om het goed te plaatsen. Ik heb toen extreme pijn ervaren en dat is voor mij een klein trauma geweest. Ik werd doorverwezen naar een gynaecoloog, maar ik ben daar uit angst nooit meer heen gegaan.”

Een open gesprek is geen vanzelfsprekendheid

De vrouwen halen vooral veel informatie van internet. Websites zoals thuisarts.nl worden vaak aangehaald, maar ook platforms zoals Women INC en het boek De cyclus strategie. Ook bespreken de vrouwen hun keuze met vrienden en dates of partners. De reacties op alternatieve methodes kunnen verschillend zijn. Heleen beschrijft dat ze hierdoor toch gesloten blijft naar mensen om haar heen: “Ik weet dat mensen het niet verstandig vinden, ook al uit ik ook mijn twijfels. Daardoor probeer ik het gesprek hier niet vaak over te laten gaan. Ik vind dat elke vrouw dat ook voor zichzelf mag beslissen.” Robin ervaart gemengde reacties. Zij heeft acht jaar een relatie. “Er zijn mensen die me vertellen dat ze het nooit op deze manier zouden aanpakken. Aan de andere kant weten ze dat ik een stabiel leven heb opgebouwd, dan lijken mensen het beter te begrijpen.”

‘Mannen gaan ervan uit dat je de pil slikt of een spiraal hebt’

Uit de reacties uit de omgeving van de vrouwen blijkt vooral zorg om het risico op zwangerschap. De vrouwen zijn zich bewust van de risico’s. Zowel de vrouwen met als zonder vaste partner gebruiken condooms als extra bescherming. Heleen: “Ik zou niet zonder condoom seks hebben. Ik heb ook geen vaste partner, dus met soa’s is dat niet handig. Maar daarnaast zou ik het ook niet echt vertrouwen als ik wel een vaste partner had.” Vrouwen die wel een vaste partner hebben zijn ook voorzichtig. Zo zegt Bo: “Ik ben nu een jaar bezig met het tracken van mijn cyclus, maar ik heb nog niet het idee dat ik er goed op kan vertrouwen. Vaak is je cyclus ook niet stabiel als je gedronken hebt of bijvoorbeeld een jetlag hebt. Ik vind de risico’s nog steeds groot.” 

(G)een ‘vrouwen’ probleem

Volgens Annemieke van Straalen, oprichter van Vrije Keuze Coalitie, heerst er in de samenleving een diepgeworteld wantrouwen in vrouwen om weloverwogen keuzes te maken, terwijl vrouwen wel als eindverantwoordelijken worden gezien bij het voorkomen van zwangerschap. Mannen missen vaak kennis en verantwoordelijkheid. Zo stelt Susanne: “Het valt mij op dat mannen bijna nooit een condoom mee hebben, of überhaupt dat onderwerp opbrengen. Ze gaan ervan uit dat je de pil slikt of een spiraal hebt.” Heleen praat met mannen in haar omgeving over anticonceptie: “Ik heb soms het idee dat ze geen idee hebben wat voor bijwerkingen de pil heeft.” Tegelijkertijd bestaat er bij veel mannen een weerstand tegen het dragen van condooms, wat de verantwoordelijkheid voor anticonceptie wederom bij vrouwen legt. 

De vrouwen hopen in de toekomst op meer vormen van niet-hormonale anticonceptie, waardoor er meer keuze is. Daarnaast hopen zij op meer informatie. Zo zegt Maud: “Ik vind dat er al voorlichting moet worden gegeven aan jongeren op middelbare scholen.” Bo voegt hieraan toe: “Het is belangrijk dat vrouwen zelf mogen kiezen wat bij hen past en dat ze hierover in informatie worden voorzien. Elke vrouw is daarin anders.” Volgens Heleen moet er een maatschappelijke motivatie komen voor het vinden van een oplossing: “Het moet een collectief vraagstuk worden, in plaats van een ‘vrouwen’ probleem.”

Sommige namen zijn gefingeerd en bekend bij de redactie.

Eindredactie door Madelief Wapenaar

Dit artikel werd geschreven door

Bekijk profiel

Eva Baart

Eva Baart (zij/haar, 1997) heeft de studies Culturele Antropologie en Journalistiek afgerond en schrijft voor Red Pers over 'Mens en Maatschappij'. Met enige ervaring in redactiewerk en het doen van live interviews, hoopt zij nu middels dit platform ook haar schrijven te ontwikkelen. In haar vrije tijd houdt ze van lezen, reizen en zingt ze in een band.

>