Vaker naar de apotheek moeten om je medicatie te halen, vaker van merk moeten wisselen of bijbetalen omdat je een geïmporteerd alternatief krijgt. Het zijn gevolgen van de medicatietekorten waar het in het eerste deel van dit tweeluik over ging. In dit tweede deel komt ook Peter Bertens aan het woord, want hij is manager Innovatie & Business Climate bij de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen. In die functie houdt hij zich bezig met hoe er meer geneesmiddelenproductie in Nederland en Europa zou kunnen plaatsvinden.

Bertens: “Geneesmiddelproductie is echt een Europees onderwerp. In ‘Brussel’ is er gelukkig ook veel in voorbereiding. Dat was vijf jaar geleden wel anders. Zo is de Europese Commissie bezig met het maken van een lijst van kritieke geneesmiddelen. Dit zijn vooral wat oudere geneesmiddelen zoals antibiotica, pijnstillers en bepaalde soorten vaccins.” Ruim 90 procent van deze kritieke geneesmiddelen zijn generieke geneesmiddelen, medicijnen met dezelfde werkzame stof, maar dan zonder merk. Voor die geneesmiddelen kijken ze in Brussel hoe de huidige productieketen in elkaar zit, wat er verder in Europa gebeurt wat invloed kan hebben op het maken van deze geneesmiddelen en hoe de levering verbeterd moet worden.

Nieuwe geneesmiddelen

Voor andere nieuwe technologieën en geneesmiddelen, zoals gentherapie, is het plan om de productie daarvan in Europa verder te versterken. Bertens: “Veel nieuwere geneesmiddelen worden nog in Europa gemaakt. Dat levert de Europese economie veel op, maar nog wel belangrijker is dat we hiervoor niet afhankelijk zijn van landen buiten Europa. Dit willen we graag zo houden en ook voor de nog nieuwere gentherapieën realiseren.” Maar makkelijk is dit niet, want geneesmiddelproductie kun je niet heel snel opstarten. Het hele productieproces en de fabriek moeten worden gekeurd door Europese toezichthouders. Dat kan makkelijk meerdere jaren duren.

En ook het verhogen of veranderen van productie kost tijd. “Fabrikanten moeten veranderingen in het productieproces melden bij de toezichthouders. Deze doen dan opnieuw controles. In sommige gevallen moeten nieuwe vergunningen worden aangevraagd. Dat kan zelfs gebeuren als je van ingrediënt wisselt, bijvoorbeeld wanneer een fabrikant een andere producent kiest voor het maken van een hulpstof zoals lactose. Soms leidt zo’n wisseling van ingrediënt tot een tijdelijke productiestop. Dat is niet erg als er meerdere producenten van een geneesmiddel zijn. Maar we kunnen een probleem krijgen als dit niet het geval is”, vertelt Bertens.

Te duur

De generieke geneesmiddelen zijn de geneesmiddelen die veel in China en India worden gemaakt. Bertens: “Een fabrikant kan dan in Europa een pil gaan maken, maar als die in Azië goedkoper geproduceerd kan worden, dan kopen Nederlanders die goedkope natuurlijk in.” Dit komt door het preferentiebeleid, waarbij zorgverzekeraars meestal alleen het goedkoopste geneesmiddel vergoeden. Maar er vindt ook zeker medicatieproductie in Nederland plaats. Zo’n geneesmiddelenproducent in Nederland is bijvoorbeeld Teva, een bedrijf dat een fabriek in Haarlem heeft.

Hoeveel Teva van haar geneesmiddelen verkoopt in Nederland? Jean Hermans, voorzitter van Bogin, de belangenorganisatie van generieke geneesmiddelenfabrikanten in Nederland: “Bijna niks, zorgverzekeraars vinden die geneesmiddelen te duur om te kopen. Het gaat daarom op transport naar bijvoorbeeld de VS, Israël en Duitsland. Je kan in Nederland wel een fabriek gaan bouwen, maar als je die geneesmiddelen die daar gemaakt worden hier niet verkocht krijgt, gaat verdere uitbreiding ervan niet gauw gebeuren.” In Nederland zitten ook in Leiden en Oss grote bedrijvenparken voor biotechnologische farmabedrijven.

Andere mogelijkheden

We zijn dus eigenlijk te duur voor de al langer bestaande generieke geneesmiddelen. Daarom zegt Bertens dat we in Europa beter kunnen proberen beleid op te stellen zodat elk Europees land datgene kan doen waar het goed in is. Bertens: “Nederland is een klein land, maar wel een goed opgeleid land als het gaat om bijvoorbeeld de biotechnologische wetenschappen. Denk daarbij aan gentherapie, daarbij wordt je DNA aangepast om de symptomen van een ziekte te verminderen of een patiënt te genezen.” En je zult moeten kiezen welke stappen van het productieproces je wilt stimuleren, vervolgt hij. Geneesmiddelen worden vaak niet in één fabriek gemaakt: de werkzame stof en de hulpstoffen komen uit aparte fabrieken, er is een aparte fabriek waar er pillen of spuiten van worden gemaakt en vaak ook nog een aparte fabriek waar de pillen in doosjes worden gestopt, de doosjes die wij als patiënt van de apotheek mee krijgen. Alle stappen zijn dus nodig, maar niet alles hoeft in Nederland te gebeuren.

Landen in Europa zijn verder ook zelf bezig met aanpassen als het gaat om het vergoeden van medicatie. Zo heeft Duitsland gezegd dat wanneer er nog maar één leverancier is, de prijs van het geneesmiddel met 50 procent verhoogd mag worden voor meer marktwerking. Daarnaast heeft Duitsland in 2022 besloten om voor kindergeneesmiddelen geen voorkeursmiddel meer aan te wijzen. Waarom ze daarvoor hebben gekozen? Hermans: “Omdat het bij kindergeneesmiddelen om kleine groepen gaat, waardoor het relatief duur is om medicatie te maken.” Als je bijvoorbeeld één miljoen volwassenen met diabetes hebt waar medicatie voor nodig is, is daar veel makkelijker een geneesmiddel voor te produceren dan voor maar 30.000 kinderen met diabetes. Naast dat het duurder is, heb je voor kinderen ook een andere dosis nodig, vertelt Hermans.

Marktwerking

Hoe Julia van 21 – zij heeft epilepsie en slikt daarvoor het medicijn lamotrigine waar een tekort aan is – kijkt naar meer productie van medicatie in Europa? “Ik denk dat het aan de marktwerking ligt en dat Europa in het algemeen beter moet kijken naar de productie van medicatie en minder moet inzetten op het importeren uit het oosten van de wereld. Want ook daar hebben mensen natuurlijk medicatie nodig. We hebben ons denk ik voor bepaalde medicijnen te afhankelijk gemaakt van die landen.”

Wen Xin van der Linden (1998, zij/haar) studeerde Journalistiek aan de Hogeschool Utrecht. Na haar afstuderen begon ze aan een traineeship voor radio en tv bij de NPO. Daarnaast schrijft ze nog graag verhalen over politiek, democratie en interlandelijke adoptie.

Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.