Red Pers schreef al eerder over hormonale anticonceptie, en belichtte zowel de nadelen van het gebruik van de anticonceptiepil als ‘hormonenfobie’, de groeiende weerstand onder jonge vrouwen tegen het gebruik van hormonale anticonceptie. Het pilgebruik onder jongeren van 18 tot en met 24 jaar is sterk afgenomen, van 64% in 2017 naar 46% in 2023. Tegelijkertijd steeg het aantal jongeren dat geen anticonceptie gebruikt, bijvoorbeeld vanwege bijwerkingen of omdat ze hormonen wilden vermijden, aldus de Monitor Seksuele Gezondheid van Rutgers.

Ook abortusklinieken dachten een verschuiving in anticonceptiegebruik te zien. Naar aanleiding van dat signaal deed Rutgers onderzoek naar het gebruik van anticonceptie onder personen met een baarmoeder die voor een abortus kozen. Eind vorig jaar werden de resultaten hiervan gepubliceerd, waaruit blijkt dat de vruchtbaredagen-methode, het condoom en de morning-afterpil de populairste anticonceptiemethodes waren onder de onderzochte vrouwen. Maar deze methodes volstaan niet altijd in het voorkomen van een zwangerschap.

Karin van der Velde, expert reproductieve gezondheid bij Rutgers, vindt het mooi dat vrouwen op zoek gaan naar een anticonceptiemethode die beter bij hen past, maar ze is ook bezorgd: “Ik maak mij zorgen dat mensen op basis van verkeerde informatie denken beschermd te zijn tegen een zwangerschap, terwijl ze dat niet zijn.” Red Pers vroeg Van der Velde naar de toekomst van anticonceptiemethodes: kan de vruchtbaredagen-methode betrouwbaar bescherming bieden tegen ongewenste zwangerschappen en zou er in de toekomst een rol weggelegd kunnen zijn voor mannen in het anticonceptie-landschap?

Vruchtbaredagen-methode niet waterdicht

De populairder wordende vruchtbaredagen-methode, waarbij mensen met een baarmoeder hun vruchtbare dagen bepalen om op die dagen een condoom te gebruiken of op andere manieren een zwangerschap te voorkomen, vereist goede kennis over de bijbehorende voorwaarden. “Een van de belangrijkste voorwaarden is het hebben van een regelmatige cyclus, die meestal rond je twintigste stabiliseert,” legt Van der Velde uit. Voor vrouwen onder de twintig kan de vruchtbaredagen-methode dus bijna nooit een betrouwbare vorm van anticonceptie zijn.

‘Om ongewenste zwangerschap effectief te voorkomen moet je al zeven dagen vóór de eisprong maatregelen nemen’

Bovendien houden veel gebruikers te weinig vruchtbare dagen bij. Uit eerder onderzoek van Rutgers bleek dat zelfs een deel van de gemotiveerde gebruikers, die hun lichaamstemperatuur meten en hun cervixslijm onderzoeken om de dag van hun eisprong zo nauwkeurig mogelijk te bepalen, slechts één tot vier dagen per eisprong een condoom gebruikten. Hierdoor blijft de methode onbetrouwbaar. Hoewel TikTokkers vaak claimen dat vrouwen maar één dag per maand vruchtbaar zijn vanwege de eisprong, kunnen zaadcellen tot vijf dagen overleven in de baarmoeder. “Om ongewenste zwangerschap effectief te voorkomen moet je al zeven dagen vóór de eisprong maatregelen nemen,” licht Van der Velde toe.

Op de vraag of de vruchtbaredagen-methode toekomst biedt als betrouwbare vorm van anticonceptie, antwoordt Van der Velde dat het belangrijk is de risico’s goed in te schatten. “Veel mensen die de vruchtbaredagen-methode gebruiken, vinden het niet zo erg om zwanger te worden, dus dan is het voor hen ook niet erg dat deze methode minder betrouwbaar is.” Bij de vruchtbaredagen-methode is de kans op gebruikersfouten groter dan bij bijvoorbeeld een hormoonspiraaltje. Toch blijft Van der Velde het nuchter bekijken: “Als mensen ervoor kiezen om deze methode te gebruiken en daarbij goed geïnformeerd zijn, zie ik geen reden om mij daar veel zorgen over te maken.”

Anticonceptie voor mannen blijft een onzekere zaak

Een andere toekomstige uitkomst op het gebied van anticonceptie waar al lang over gespeculeerd wordt, is anticonceptie voor mannen. Helaas zijn voor mensen met een penis de beschikbare anticonceptiemethodes op dit moment zeer beperkt. De opties bestaan in theorie uit het gebruiken van condooms of sterilisatie, maar in de praktijk alleen uit het eerste. “Sterilisatie is wat radicaal als je jong bent, sterker nog, er zijn weinig dokters die je dat aanbieden,” legt Van der Velde uit.

Andere opties, zoals een hormoonloze pil die ervoor zorgt dat sperma zich tijdelijk niet kan voortbewegen, of de geïnjecteerde Vasalgel waardoor zaadcellen niet in de prostaat kunnen komen, zullen niet snel beschikbaar worden. Van der Velde ziet het somber in: “Het is lastig om onderzoek naar deze methodes vanuit de farmaceutische industrie aangewakkerd te krijgen, helaas.”

‘Voor mannen is er een ring om de penis die ervoor zorgt dat de ballen teruggaan in het lichaam waardoor de vruchtbaarheid tijdelijk omlaag wordt gebracht.’

Gelukkig is er nog hoop om de anticonceptie-kloof in de toekomst te dichten, en wel vanuit Frankrijk. Eerder schreef Red Pers al over de ‘Andro-Switch’, een anticonceptiemethode bedacht door de Franse Maxime Labrit waarbij een ring om de penis ervoor zorgt dat de ballen teruggaan in het lichaam en daardoor de vruchtbaarheid tijdelijk omlaag wordt gebracht. “Het concept is eigenlijk oeroud, vroeger hingen mensen hun ballen in een glas met heet water,” vertelt Van der Velde.

Met behulp van deze heatbased contraception kunnen heterostellen in theorie zonder condoom penetratie-seks hebben, terwijl een eventuele zwangerschap voorkomen wordt. Zonder condoom seks hebben vergroot natuurlijk wel het risico op seksueel overdraagbare aandoeningen, maar uit het onderzoek van Rutgers blijkt dat 80% van de personen die voor abortus kozen een vaste relatie had. “Als deze relaties monogaam zijn, kan deze hormoonvrije methode een interessante optie voor hen zijn.” legt Van der Velde uit.

De toekomst van anticonceptie

Van der Velde hoopt dat mannen in de toekomst meer hun rol pakken als het gaat om anticonceptie. “Seks heb je samen. Je kan zwanger raken of iemand zwanger maken. Het is belangrijk dat mannen zich bewust zijn dat hun partner misschien niet altijd anticonceptie gebruikt, zeker nu steeds meer jonge vrouwen geen anticonceptie gebruiken.”

Om mensen met een penis meer verantwoordelijkheid te geven is het belangrijk dat er anticonceptieopties voor mannen op de markt komen. Helaas is het nog onduidelijk wanneer Labrit’s Andro-Switch verkrijgbaar wordt. Er wordt momenteel gewerkt aan officiële certificatie bij het nationale Franse geneesmiddelenagentschap. Wel zou Rutgers graag meer onderzoek willen doen naar de eventuele drempels voor het gebruik van anticonceptie bij mannen.

Verder kijkt Van der Velde uit naar een toekomst met beter beschikbare informatie over anticonceptie. Online worden al veel ervaringen door gebruikers gedeeld, maar er zijn ook nog genoeg verhalen die niet worden gedeeld. “Je ziet juist geen vlogs vanuit de abortuskliniek van zwangere mensen die zich voorheen juist positief hadden geuit over hun vruchtbaredagen-methode.” Vanuit Rutgers wordt er gewerkt aan het bieden van goed onderbouwde informatie die aansluit bij de behoeften van gebruikers. Het doel? Dat iedereen goed geïnformeerd invulling geeft aan diens eigen anticonceptie-toekomst.

Eindredactie door Robin Jansen

Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Dit artikel werd geschreven door

Bekijk profiel

Siem Rothengatter

Siem Rothengatter (1998, zij/haar) kan urenlang pleiten voor sociale rechtvaardigheid en vindt gendernormen maar niets. Ze is docent Sociale Geografie aan de UvA en gaat als vrijwilliger met jongeren in gesprek over genderstereotypen. Voor Red Pers schrijft ze over gendergelijkheid en queerness. Met haar werk wil ze mensen aanmoedigen hun belevingswereld te verbreden.